Kimyasal Maddeler ve ADR
Kimyasal madde yapısını incelemekle beraber maddenin canlılarla ve çevreyle olan ilişkisini inceleyen bir bilim dalıdır. Kimya bilimi insanlıkla beraber varoluştur. Çünkü kimya canlıların hayat karşısındaki acizliğine merhem olmuştur. Doğanın risklerine kalkan olmuş bir bilimdir kimya. Çünkü bilinmezlik riskleri beraberinde getirir.
MSDS Nedir?
MSDS kimyasal maddelerin kimliğini ele veren belgedir. Bu belge bize kimyasal maddenin tehlike grubunu belirtmekle birlikte, maddenin çevreye ve sağlığa oluşturacağı riskleri gözler önüne serer. Yani MSDS sağlığın ve güvenliğin sağlanması için gerekli bir envanterdir. Daha fazla ayrıntılı bilgiyi MSDS Nedir? isimli makalemizde bulabilirsiniz.
Günlük hayatta kullandığımız bazı maddeler insan sağlığına zararlı olabilmektedir. Özellikle kimyevi maddelerle uğraşan insanlar risk altındadır. Kimyevi maddelerin kullanımı konusundaki bilinçsizlik önüne geçilmeyecek kazalara da davetiye çıkarmaktadır. Bazı maddelerin özel koşullarda da hiç yoktan risk grubuna dahil olabilmektedir. Aşağıdaki tablo da bunun açık örnekleri verilmiştir.
| Barometreler | Basınç varlığına işaret edebilir. |
| Kozmetik | Yanıcı sıvılar içerebilir. |
| Diş aletleri/ Ekipmanlar | Reçineler solventler veya gazlar gibi tehlikeli kimyasallar içerebilir. |
| Gübre | Amonyum nitrat, bir oksitlendirici olabilir. |
| Dondurulmuş gıda | Kuru buz içerebilir. |
| Labaratuar veye test ekipmanları | Sınıflandırılmış tehlikeli maddeler içerebilir. |
| İlaçlar | Yanıcı sıvılar, radyoaktif ilaçlar veya diğer tehlikeli kimyasallar içerebilir. |
| Çamaşırhane malzemeleri | Güçlü çamaşır suları. |
Kimyevi maddeler yukarıdaki örneklerden de anlaşıldığı üzere her yerde karşımıza çıkıp risk teşkil etmektedir. Özellikle kimyasal maddelerin taşınması sırasında tehlikesini kestirmek güçtür. Çünkü günümüzde endüstride kullanılan kimyasal madde sayısı 50 bin kadar olup tehlike arz edecek madde sayısı 2-3 bin kadardır. Hangi maddenin ne zarar vereceği bilgisi kafalarda karışıklık oluşturabilmekte, bu da tehlikenin önüne nasıl geçileceği konusunda soru işaretleri yaratmıştır.
Bu karışıklığı gidermek amacıyla; 1957 yılında Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu tarafından, Cenevre’de, tehlikeli malların karayoluyla uluslararası taşınmasına ilişkin bir anlaşma imzalanmıştır. Bu sözleşme uluslararası arenada kısaca ADR olarak geçmektedir. ADR kısaltması sözleşmenin orijinal Fransızca ismindeki kelimelerin baş harflerinden gelmektedir. Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route.
ADR mevzuatına göre tehlikeli maddeler, çevreye ve canlılara karşı zararlı özellikler gösteren tüm sıvı katı veya gaz maddelerdir. ADR sözleşmesine göre tehlikeli maddelerin sınıflandırılması;
SINIF SINIF İSİMLERİ
1 Patlayıcı maddeler
2 Gazlar
3 Yanıcı sıvı maddeler
4.1 Yanıcı katı maddeler
4.2 Kendi kendine yanan maddeler
4.3 Suyla temas halinde yanıcı gaz çıkaran maddeler
5.1 Yakıcı özelliği olan maddeler
5.2 Organik maddeler
6.1 Zehirli maddeler
6.2 Bulaşıcı özelliği olan maddeler
7 Radyoaktif maddeler
8 Aşındırıcı (asidik)maddeler
9 Farklı tehlikeleri olan maddeler ve nesneler
ADR mevzuatının kapsadığı maddelerin kullanım alanı geniştir. Örneğin patlayıcılar; endüstri ve askeri alanında kullanılmaktadır. Yol ve kanal yapımında, petrol kuyuları ve orman yangınları söndürülmesinde, çevre alanlarının açılmasında kullanılmaktadır. Gazlar endüstride yakıt olarak kullanılmaktadır. Ağırlıklı olarak üretim yapan firmaların imalat sırasında metal parçaları birleştirme amaçlı kaynak operasyonlarında kullandıkları sıvı azot argon hidrojen helyum ve benzeri gazlardır. Alevlenir sıvılar araçlarda yakıt olarak kullanılmaktadır (örn. benzin dizel…). Radyoaktif maddeler tıpta birçok alanda kullanılır bunun başında hastaların anjiyo yapılmasında radyoaktif maddelerden yararlanırlar. Radyasyon endüstriyel alanda oldukça yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Örneğin, X ve gama ışınlarından yararlanılarak röntgen filmleri çekilen endüstriyel ürünlerin (borular, buhar kazanları, her türlü makine aksamları, vs.) herhangi bir hata içerip içermediği tespit edilebilmektedir.
Tehlikeli maddeler sadece üretim sırasında kullanılan maddeler kapsamında değil tüketilen maddelerin arta kalan kısımları olarak risk grubundadır. Özellikle tıbbi atıklar bu kısmı oluşturur. Tıbbi atık sağlık kuruluşlarından kaynaklanan insan ve çevre sağlığını tehdit eden patolojik enfekte ve kesici-delici maddelerden oluşan atıklardır. Atıkların depolanması ve taşınması da ADR kapsamındadır.
Ülkeler arası tehlikeli maddelerin daha güvenli bir şekilde yol alması için 48 ülke ADR’ ye taraf olmuştur. 10.04.2014 tarihinden itibaren ülkemiz ADR’ yi kabul etmiştir. Bu yönerge ile ülkemiz diğer ülkelerle olan tehlikeli maddelerle ilgili ithalat ve ihracatın gerçekleştirebilmektedir.
ADR ‘ye taraf ülkeler mevzuatı doğrudan ilgilendiren teknolojik gelişmeleri ve taşımacılık ile ilgili ülkelerin değişen ihtiyaçlarını görüşmek üzere 6 ayda bir toplanır ve görüş alış verişinde bulunurlar. Mevzuat, bu çalışmalar doğrultusunda iki yılda bir güncellenir.
Ülkemizde Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı bu mevzuat çerçevesinde ADR’ nin gerekliliklerini yerine getirmektedir. Ve bu hizmeti sağlayabilmek için kendisine bağlı tehlikeli madde güvenlik danışmanlığı kuruluşlarına yetki verilmiştir.
Avrupa Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı Kurumu olarak bizde kara yollarında risk arz edecek tehlikeli maddelerin taşınmasıyla ilgili önlem alıp hizmet vermekteyiz.
