SINIF 6.2: Bulaşıcı Maddeler
İnsanlar ve hayvanlarda hastalığa yol açabilen bakteriler, virüsler, mantarlar ve parazitler patojen olarak adlandırılır. Patojenleri içeren her türlü maddeye de bulaşıcı madde adı verilmektedir.
Bulaşıcı maddeler tehlikeli maddeler sınıflamasında sınıf 6.2 içine girmektedir. UN: 2814, 2900, 3291 ve 3373 numaralarını almaktadır. Bu maddelerin sınıflandırılmasında Sınıf 2, Sınıf 3 ve Sınıf 9 da bulunmaktadır.
Bulaşıcı maddeler Kategori A (Ebola Virüsü), Kategori B (hasta numunesi, kuş gribi virüsü), İstisnalar (hamilelik testi, ilaç taraması ve hayvan numuneleri) olarak ayrılmaktadır.
Kategori A: Maruz kalındığı takdirde insanlarda ve hayvanlarda kalıcı sakatlığa veya öldürücü hastalığa neden olmaktadır. Fiziksel temas halinde sağlığa zarar vermektedir. Hem insanlarda hem de hayvanlarda hastalığa neden olan maddeler UN 2814 ile işaretlenmekte; hayvanlarda hastalığa neden olanlar ise UN 2900 ile işaretlenmektedir.
Kategori B: UN 3373 ile işaretlenmektedir. Biyolojik maddeler bu gruba girmektedir.
İstisnalar (Muaf Maddeler): Genellikle bulaşıcı maddeleri içermeyen veya mikroorganizmaları içerseler bile insanlarda ve hayvanlarda hastalığa neden olma olasılığı olmayanlardır.
Bulaşıcı maddeler üçlü paketleme sistemi kullanılarak ambalajlanmaktadır. Birincil kap; su geçirmez ve sızdırmaz olmalıdır. Herhangi bir sızma durumunda bütün sıvıyı çekebilecek malzeme ile paketlenmelidir. İkincil kap; birincil kabı tamamen içine alacak şekilde dayanıklı ve su geçirmez olmalıdır. Üçüncül kap ise; nakliye yapılacak kaptır. Gönderinin en dış katmanıdır. Fiziksel hasar gibi dış etkilerden koruyan malzeme kullanılmalıdır. Paketleme talimatı P620 ile uyumlu ambalaj içinde sevk edilmelidir. Kara, Deniz ve Demiryolu ulaşımında taşıma sınırı bulunmamaktadır. Ancak havayolu taşımacılığında yolcu uçağı için 50 ml veya 50 g; kargo uçakları için 4 litre veya 4 kg taşınabilir. Kategori B taşımasında dış paket en fazla 4 litre olabilir. Katılar için ise; vücut parçaları, organlar ve tüm bedeni içeren paketler dışında 4 kg’ı geçemez. Paket Talimatı P650 gereklerine uyulmalıdır.
Kategori A ve Kategori B için; ambalaj üzerine uygun olan etiket ve işaretler yerleştirilmeli; renk, etiket sayısı, asgari boyutu ve etiket adı mutlaka olmalıdır.
Bulaşıcı maddeler birçok nedenden kaynaklı ülke içinde ve ülkeler arası taşınabilmektedir. Bu konuda pek çok ülke bu maddelerin ve biyolojik örneklerin taşınması hususunu düzenlemiştir. Türkiye’de PTT Genel Müdürlüğü’nün Mektup Posta Tüzüğü, Sağlık Bakanlığı ve Ulaştırma Bakanlığı’nın ilgili yönetmelikleri tarafından bulaşıcı maddeler ve biyolojik örneklerin hava, kara ve deniz yolu ile taşınmasını düzenlemektedir. Bu düzenlemeler Uluslararası Hava Taşımacılığı ve Birleşmiş Milletler mevzuatından yararlanılarak oluşturulmuştur. Uygulama esnasında bazı sıkıntılar yaşanabilmekle beraber belirli normlara uygun paketlenmeyen bulaşıcı maddelerin taşınması reddedilebilmektedir. Bu nedenle bulaşıcı maddelerin paketlenmesi ve taşınması hususunda danışmanların yol gösterici olması gerekmektedir.
Halk sağlığı açısından bulaşıcı madde örneklerinin toplandığı yerden, analiz edilecekleri yere güvenli bir biçimde, zamanında ve özellikle mevzuata uygun bir şekilde taşınması gerekmektedir. İnsan ve hayvan kaynaklı örneklerin doğru paketlenmesi ile, taşıyan personelin enfeksiyona kapılma riskleri tamamen ortadan kaldırılamasa bile asgari düzeye indirilebilmektedir. Nakil esnasında incelenecek olan maddenin bulunduğu kapların kırılmaması, paketlerinin açılmaması gerekmektedir. Aksi takdirde numune olarak gönderilen örneklerden verimli ve doğru sonuç alınamayabilir. Bu nedenle taşıma sürecine dâhil olan personeli iyi bir eğitim alması ve tehlikeli madde mevzuatına hakim olması gerekmektedir. Bulaşıcı maddelerin taşınmasında temel sorumluluk göndericide olmaktadır. Gönderici; doğru bir sınıflandırma, paketleme, etiketleme ve dokümantasyonu sağlamakla yükümlüdür.
ULUSLARARASI DÜZENLEMELER
Bulaşıcı maddelerin taşınması için uluslararası düzenlemeler Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi‘nin komitesi olan “Tehlikeli Maddelerin Taşınması Uzmanlar Komitesi” tarafından yapılmaktadır. Öneriler model tüzük şeklinde sunulmaktadır. Yapılan sözleşmenin tarafları şu şekildedir:
Havayolu: Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) Tehlikeli Maddeler Tüzüğünü (DGR) yayınlamıştır. Bu tüzük, Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü’nün (ICAO) hükümlerini içermektedir.
Demiryolu: Demiryolu ile Tehlikeli Malların Uluslararası Taşımacılığı Düzenlemesi (RID) Avrupa, Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkeleri için geçerli olmaktadır.
Karayolu: Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslararası Taşımacılığı Avrupa Sözleşmesi (ADR) 51 ülke için geçerlidir. Ayrıca ülkelerin iç ulaşımlarını da düzenlemektedir.
Denizyolu: Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) tarafından yayınlanmış olan Uluslararası Denizcilik Tehlikeli Maddeler Kodu uygulamaları Denizde Can Emniyeti İçin Uluslararası Sözleşme (SOLAS) tüm taraflar için zorunlu olmaktadır.
Posta Hizmetleri: Dünya Post Birliği (UPU) tarafından yayımlanan Mektup Gönderme Kitabı olarak kullanılmakta olup; Birleşmiş Milletler (UN) ve Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) tavsiyelerine dayanmaktadır.
Dilerseniz “Sağlık Kurum ve Kuruluşlarında ADR Uygulamaları” adlı yazımıza göz atabilirsiniz.
Danışmanlarımızla görüşmek ve daha detaylı bilgi almak isterseniz iletişim bilgilerimize buradan ulaşabilirsiniz.
